گفتاری
از مرجع بزرگوار، حضرت آیت الله العظمی سید علی حسینی سیستانی (مُدَّ ظِلـّـُه) (مقیم نجف اشرف) در 
ستایش استاد محمدرضا شفیعی کدکنی و زحمت قابل تقدیر ایشان در تحقیق و 
انتشار کتاب مجموعه شعر فارسی نایاب و ارزشمند "علی نامه" که در قبال "شاهنامه فردوسی" سروده شده و گمنام مانده است:

آیت الله سیستانی، ضمن اظهار شگفتی از سرودن «علی نامه» (50 سال یا نزدیک یک قرن پس از سَرایش شاهنامه)، گفت: «کتاب "علی نامه" مرا زنده کرد!».
به گزارش خبرگزاری شبستان، رسول جعفریان در بیان خاطره خود از دیدار با آیت 
الله  سیستانی به بیانات ایشان درباره کتاب "علی نامه" پرداخت و اظهار 
رضایت زیاد این مرجع بزرگ تقلید را از چاپ این نسخه نفیس که نخستین تجربه 
شعر حماسی شیعی است بیان کرد.

وی می نویسد: آیت الله سیستانی از چاپ «علی نامه» ستایش کردند و فرمودند:
من
کتاب زیاد می‌خوانم؛ اما این کتاب را کنار دستم گذاشته ‌ام. این کتاب مرا 
زنده کرد. از مقدمه آن تعریف کردند و فرمودند که من با پدر آقای شفیعی 
کدکنی آشنایی داشتم.
وی ادامه می دهد: سپس برخی از نکات
مقدمه را بیان کرده و از این که احتمال داده شده که اشعاری بعداً اضافه 
شده، از محققان آشنا به این متون (به خصوص، استاد شفیعی کدکنی) خواستند که 
روی متن کار کنند که کدام یک اصل و کدام یک الحاقی است. تأکید ایشان این 
بود که یک همچنین کتابی بعد از پنجاه سال از تألیف شاهنامه بسیار اِعجاب 
دارد!
منظومه «علی ‌نامه» سروده شاعری گمنام با تخلص «ربیع» بوده، که آن را در اعتراض به «شاهنامه» فردوسی سروده است.
علی
نامه، منظومه ای کهن، سروده به سال 482 ه. از سراینده ای متخلّص به "ربیع"
است که نسخه برگردان (فاکسیمیله (1) = عکس برداری شده از خود نسخه خطی 
شمار? 2562 کتابخان? موز? قونیه (ترکیه) و کتابت شده در حدود سد? هفتم 
هجری) است که با مقدم? استاد محمد رضا شفیعی کدکنی و دکتر محمود امیدسالار 
توسط کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی با همکاری میراث مکتوب
و کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران و مؤسسه مطالعات اسماعیلیه منتشر 
شده است.
دکتر کدکنی نیز معتقد است که یک سوم این منظومه اشعاری قوی 
دارد که در خور توجه است. اما در واقع، این اثر، دغدغه های شیعیان را نشان 
می دهد که می خواستند در زمان خلافت عباسیان، حضور معنوی خود را اعلام 
کنند.
دکتر ایرانی، رئیس مرکز پژوهشی میراث مکتوب نیز بر این باور است 
که منظومه «علی نامه» سند ملی زبان فارسی و سند هویت مذهب و فرهنگ ایرانی 
است و شاید دلیل اینکه تا کنون مورد توجه قرار نگرفته بود، این باشد که 
استادانی همچون مجتبی مینوی نخواستند این منظومه را در برابر شاهنامه مطرح 
کنند! (هرچند، نسخه اصلی این منظومه را خود مجتبی مینوی به صورت میکروفیلم 
از قونیه ترکیه به ایران آورد).
منظومه «علی ‌نامه» سروده شاعری گمنام، 
از اهل طوس، با تخلص «ربیع» بوده که آن را در اعتراض به «شاهنامه» فردوسی 
سروده است. تاریخ کتابت این اثر نشان می‌دهد که حدود صد سال بعد از سرایش 
شاهنامه فردوسی سروده شده است. 
زمانی که شاهنامه سروده شد عده‌ای از 
شعرای هم عصر فردوسی زبان به اعتراض گشودند و به گونه‌ای با متهم کردن 
فردوسی به پول پرستی معتقد بودند وی شاهنامه را با هدف دریافت صله از سلطان
محمود غزنوی سروده است.
«ربیع»
نیز در ابتدای منظومه «علی نامه» با اشاره به انگیزه‌ اش از سرودن آن، 
چنین اعتراضی به فردوسی دارد که: «وقتی که پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ع) با
دلاوری در جنگ های صدر اسلام حماسه آفریدند، بهتر بود فردوسی (که خود، 
مسلمان و شیعه بود)، شاهنامه را درباره جنگ های این دو شخصیت بزرگ اسلام (و
تشیّع) می‌سرود، نه درباره رستم و سهراب که افسانه هستند!».
ربیع، این منظومه را در بحر متقارب، یعنی همان وزن حماسی اشعار شاهنامه، و به زبان فارسی سروده است.
این
کتاب، همزمان با میلاد حضرت امیرالمومنین علی(ع) (در سال 1388ش) منتشر و 
در اختیار علاقه مندان گرفت (و البته قیمت آن خیلی گران است! 44000 
تومان!).
اکبر ایرانی مدیر مرکز پژوهشی میراث مکتوب اعلام کرد: این مرکز
طی دیداری با استاد محمدرضا شفیعی کدکنی، اجازه انتشار مقاله‌ ای که وی آن
را 10 سال پیش درباره این اثر نوشته، به عنوان مقدمه کتاب «علی نامه» اخذ 
کرده‌ است.
«علی نامه» نخستین تجربه شعر حماسی شیعه اِثنا عشری است، که 
هم از نظر قدمت تاریخ حماسه های شیعی و هم از نظر دربرداشتن نوادر لغات و 
ترکیبات فارسی کهن، در کمال اهمیت است که تاکنون گمنام مانده و در کتب 
تاریخ ادبیات فارسی به آن اشاره ای نشده است.
«علی‌نامه» اثری است به 
سبک شاهنامه فردوسی، مربوط به اواخر قرن پنجم هجری و درباره دلاوری های 
حضرت علی (ع) در جنگ های صدر اسلام، که به نظم در آمده است. نسخه اصلی این 
اثر در موزه قونیه ترکیه بوده و با مقدمه دکتر محمدرضاشفیعی‌ کدکنی و 
مقاله‌ای دیگر(به زبان انگلیسی) از دکتر محمود امیدسالار، به صورت عکس رنگی
از نسخه خطی، توسط نشر میراث مکتوب، منتشر شده است.
نیز کتاب «به گزین 
علی نامه» که گزیده ای از این اثر است، با گزینش، مقدمه و شرح لغات استاد 
سیدعلی موسوی‌ گرمارودی، در سال 1390ش، توسط همین نشر عرضه شده است.

امروز
پس از مدتها احساس شادی میکنم از اینکه شاهد هستم یکی از نسخ خطی معرفی 
شده در جلد یازدهم دایره المعارف تشیع (تحت عنوان مقاله "علی نامه") که به 
اصرار اینجانب (سید احمد سجادی) اضافه شد و به چاپ رسید و بخاطر آن هم متهم
به "نقض امانت در ویراستاری" شدم، اکنون همان نسخه "علی نامه" (که می 
گفتند: سجادی دروغ می گوید و چنین نسخه ای وجود خارجی ندارد!!) به دست 
مخالفین خودم چاپ و منتشر می شود (تا سیه روی شود هرکه در او غش باشد). 
ذَ?لِکَ فَضْلُ اللَّـهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاءُ وَاللَّـهُ ذُو الْفَضْلِ 
الْعَظِیمِ (حدید/21).

منبع : سایت اطلاع رسانی دکتر شفیعی